Lactose xuất hiện trong các sản phẩm sữa, là một trong các loại đường rất tốt và cần thiết cho cơ thể. Nếu không dung nạp lactose cũng có một số ảnh hưởng đến những người sử dụng loại đường này đặc biệt là trẻ nhỏ.

Lactose là gì?

Lactose là một loại đường tự nhiên có trong sữa và các chế phẩm từ sữa. Thành phần Lactose trong sữa bao gồm Glucose và Galactose. Cụ thể sau khi vào cơ thể, tại ruột non dưới tác động của Enzyme Lactase, Lactose được phân tách thành Glucose và Galactose.

Lượng đường lactose chiếm khoảng 2% đến 8% trong tổng trọng lượng sữa. Lactose là chất rất quan trọng và cần thiết vì nó cung cấp đến 40% năng lượng, giúp cơ thể hấp thụ sắt và canxi tốt hơn.

Vai trò của lactose

Lactose cung cấp đường glucose và galactose cho cơ thể. Trong sữa mẹ chứa 7,2% lactose (chỉ có 4,7% là lactose trong sữa bò bò), cung cấp tới 50% nhu cầu năng lượng của trẻ sơ sinh (sữa bò cung cấp tới 30% nhu cầu năng lượng của trẻ sơ sinh). Mặc dù glucose có thể được tìm thấy trong một số loại thực phẩm, nhưng lactose là nguồn duy nhất cung cấp galactose.

Theo các nghiên cứu gần đây cho thấy rằng, đường sữa có thể đóng vai trò trong việc hấp thụ canxi và các khoáng chất khác như đồng và kẽm, đặc biệt là trong giai đoạn trứng nước. Hơn nữa, nếu nó không được tiêu hóa ở ruột non, thì có thể sử dụng như men vi sinh đường ruột làm chất dinh dưỡng (prebiotic). Lactose và các loại đường sữa khác cũng thúc đẩy sự phát triển của bifidobacteria trong ruột và có thể đóng vai trò lâu dài trong việc chống lại sự suy giảm liên quan đến lão hóa của một số chức năng miễn dịch.

Đối với trẻ em

  • Đường lactose là một trong những loại đường cần thiết cho sự phát triển về thể chất lẫn trí tuệ của trẻ. Cung cấp năng lượng và dự trữ năng lượng cho não bộ và các hoạt động hằng ngày.
  • Vai trò nổi bật của lactose với trẻ là hỗ trợ cho sự phát triển của lợi khuẩn trong hệ tiêu hóa giúp bảo vệ hệ tiêu hóa non nớt của trẻ khỏi sự xâm nhập của các vi khuẩn có hại, ký sinh trùng, giúp thành niêm mạc ruột khỏe mạnh.
  • Lactose hỗ trợ cho sự hấp thu canxi để phát triển hệ xương khớp, hấp thu phốt pho cho sự hình thành và phát triển não bộ của trẻ.
  • Đường galactose sau khi được phân tách ra từ lactose, đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành mô não và hệ thần kinh trẻ ở những năm tháng đầu đời.

Đối với người lớn

  • Lactose cung cấp năng lượng cho các tế bào trong cơ thể. Đường glucose được tạo ra từ lactose là nguồn cung và dự trữ năng lượng cho não bộ và các hoạt động hàng ngày.
  • Theo nghiên cứu của Viện nghiên cứu dinh dưỡng California, lactose thúc đẩy các lợi khuẩn trong ruột phát triển, giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn.
  • Lactose còn giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh béo phì, cao huyết áp, tiểu đường…
lactose la gi

Bất dụng nạp lactose khiến bạn bị đầy hơi khó chịu

Tình trạng rối loạn Lactose

Khó tiêu hoá Lactose

Khó tiêu hoá đường sữa hay Lactose maldigestion, đây là sự giảm hoạt động bình thường của enzyme lactase. Enzyme này sẽ biến đổi đường sữa thành glucose và galactose, đồng thời cả hai loại đường đơn này được cơ thể sử dụng tạo năng lượng cũng như có vai trò trong các chức năng khác nhau của cơ thể.

Lactose maldigestion xuất hiện sau khi cai sữa, khi đó hoạt động của enzyme lactase bắt đầu suy giảm một cách tự nhiên. Đối với hầu hết mọi người, Lactose maldigestion đều có thể tạo ra ít hoặc không có triệu chứng. Lactose maldigestion khác nhau giữa các quần thể khác nhau cũng như các sản phẩm sữa khác nhau được tiêu thụ trong thời kỳ trưởng thành. Sự suy giảm hoạt động của enzyme Lactase phổ biến ở những người thuộc thổ dân châu Á – Thái Bình Dương, châu Phi, Nam Mỹ, Nam Âu và Úc hơn so với những người gốc Bắc Âu.

Không dung nạp lactose

Bất dung nạp lactose hay Lactose intolerance là tình trạng không có khả năng tiêu hóa đường sữa dẫn đến các triệu chứng ở đường ruột như đầy hơi, tiêu chảy và khí. Tuy nhiên, những triệu chứng này không đặc hiệu với không dung nạp đường sữa có liên quan đến yếu tố tâm lý, chẳng hạn như: căng thẳng, chấn thương cảm xúc, hay rối loạn chức năng đường ruột (xảy ra trong khi nhiễm trùng hoặc suy dinh dưỡng).

Đây cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến làm xuất hiện tình trạng trẻ bị tiêu chảy khi uống sữa. Để khắc phục tình trạng này, các bà mẹ nên đưa trẻ đi khám để được tư vấn và điều trị kịp thời. Đồng thời, nên lựa chọn sữa phù hợp với trẻ để giúp cho trẻ phát triển toàn diện.

Trong cả hai tình trạng này chỉ có một phần nhỏ đường sữa được tiêu hóa, đường sữa không tiêu hóa đi vào đại tràng. Tuy nhiên, đối với một số trường hợp cụ thể, sự lên men vi khuẩn của đường sữa không tiêu hóa trong ruột kết dẫn đến một hoặc nhiều triệu chứng như đầy hơi, tiêu chảy và khí. Điều này được gọi là không dung nạp lactose. Do đó, không dung nạp lactose là tình trạng rối loạn đường sữa dẫn đến một hoặc nhiều triệu chứng này.

Nguyên nhân gây không dung nạp lactose

Nguyên nhân chính là do cơ thể thiếu men lactase khiến đường lactose không phân tách được. Đường lactose đọng trong ruột, hút nước, gây tiêu chảy kéo dài. Bất dung nạp lactose có thể là do di truyền, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy do nhiễm khuẩn…

Bất dung nạp lactose được chia làm hai loại:

  • Thiếu lactose thứ phát thường kéo dài từ 1 đến 2 tuần, dễ khắc phục.
  • Thiếu lactose tiên phát rất hiếm gặp và chỉ thường xuất hiện ở trẻ mới sinh.

Triệu chứng bệnh thường xuất hiện sau khi uống sữa một vài giờ như: bị ợ hơi, nôn, đầy bụng, khó tiêu, trẻ không muốn ăn, tiêu chảy, phân lỏng, có mùi chua hoặc bọt, hậu môn đỏ.

Đối với trẻ mắc chứng bất dung nạp lactose cần kết hợp giữa điều trị và thay đổi khẩu phần dinh dưỡng trong việc lựa chọn loại sữa phù hợp cho trẻ. Tuyệt đối không cố gắng bổ sung lactose khi trẻ bị mắc chứng bất dung nạp.

Lactose maldigestion được khuyến nghị tiêu thụ với lượng nhỏ (tối đa 12g trong một lần uống và tối đa 24g mỗi ngày). Sữa chua là sản phẩm được chế biến từ sữa có chứa vi khuẩn sống giúp tiêu hóa đường sữa chứa trong nó hay các loại phô mai có chứa ít hoặc không có đường sữa là sản phẩm được lựa chọn thay thế tốt cho lactose maldigestion.

Những ảnh hưởng khi bạn gặp vấn đề với lactose

Không dung nạp lactose hoặc khó tiêu hoá đường sữa được chẩn đoán là một trong những lý do phải hạn chế hoặc tránh sử dụng sữa. Do đó, nó sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe bởi sự thiếu hụt chất dinh dưỡng có thể xảy ra do việc tránh sữa, chẳng hạn như lượng canxi thấp. Theo tuyên bố của Cơ quan an toàn thực phẩm châu Âu, lượng canxi thấp có thể làm giảm khả năng duy trì xương và răng bình thường.

Để đạt được lượng canxi cần thiết theo khuyến nghị, những người có tình trạng này nên sử dụng các dạng sữa chế biến như phomai, sữa chua…

Lời khuyên khi bổ sung lactose cho bé

  •  Với trẻ bị chứng bất dung nạp lactose, nên lựa chọn loại sữa không chứa lactose. Trẻ vẫn hấp thu đầy đủ chất dinh dưỡng từ loại sữa này, nhờ công nghệ tiên tiến đã tách lactose thành glucose và galactose. Sau khi phục hồi, có thể tập cho trẻ uống sữa chứa ít lactose với liều lượng tăng dần.
  • Trẻ còn bú mẹ bị chứng bất dung nạp lactose cần được chăm sóc dinh dưỡng bằng cách tăng cường cho trẻ bú sữa mẹ. Do lactose trong sữa mẹ có thể được hấp thu mà không cần men lactase.
  • Đối với trẻ mới tập uống sữa, nên cho trẻ uống sữa ít lactose trước để tập làm quen dần và kiểm tra xem liệu trẻ có bị bất dung nạp lactose không. Nếu có, mẹ cần cho trẻ dùng sữa không chứa lactose.
  • Nên tập cho trẻ thói quen uống sữa từ sớm để cơ thể dễ dàng thích ứng với lactose và kích thích ruột sản sinh ra men lactase.

Những người bị dị ứng sữa bò nên tránh sử dụng sữa và thực phẩm được chế biến từ sữa trong khi những người không dung nạp lactose không nên tránh sữa và thực phẩm từ sữa mà nên tiêu thụ sữa với lượng vừa phải, có thể là tối đa 12g trong một lần uống hoặc tối đa 24g trong một ngày. Không dung nạp Lactose cũng được khuyến cáo để tiêu thụ các sản phẩm chế biến từ sữa như sữa chua – tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình tiêu hóa đường sữa hay một số loại phô mai như phô mai lâu năm, có chứa rất thấp không có đường sữa.