Người tiểu đường có chỉ số đường huyết thường xuyên thay đổi và nếu tình trạng này kéo dài có thể dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là đột quỵ. Một chế độ ăn đảm bảo cung cấp dinh dưỡng, đủ về số lượng và chất lượng có thể cân bằng đường huyết, đảm bảo tình trạng cân bằng, an toàn khi bị bệnh tiểu đường. Vậy dinh dưỡng cho người tiểu đường bao gồm những dưỡng chất nào?

Chế độ dinh dưỡng và bệnh tiểu đường

Người bệnh tiểu đường cần một chế độ ăn uống lành mạnh giúp kiểm soát đường huyết, ổn định huyết áp, mức cholesterol trong máu. Mục tiêu mà người bệnh tiểu đường hướng đến là kiểm soát cân nặng và giảm nguy cơ biến chứng của bệnh tiểu đường gồm các vấn đề tim mạch, đột quỵ hay bệnh ung thư.

Cơ quan về bệnh tiểu đường của Anh đã đưa ra những lời khuyên dựa trên các nghiên cứu liên quan đến những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2. Nếu bạn mắc tiểu đường thai kỳ, thì một số lời khuyên về chế độ ăn uống dưới đây cũng có thể áp dụng được. Dù bạn mắc loại tiểu đường nào, hãy đến gặp chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn cụ thể.

Lưu ý về chế độ dinh dưỡng cho người mắc bệnh tiểu đường

• Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường tuýp 1, việc đếm lượng carbohydrate rất quan trọng để duy trì lượng đường máu ổn định.
• Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 và bạn đang thừa cân, béo phì, việc giảm cân đóng vai trò then chốt để giảm lượng đường trong máu và kiểm soát bệnh tiểu đường. Có thể ăn chế độ ăn kiêng low-carb, chế độ ăn Địa Trung Hải hoặc rất ít calo sẽ phù hợp cho bạn. 
• Điều quan trọng trong ăn uống với bệnh tiểu đường là lựa chọn thực phẩm lành mạnh.
• Khẩu phần là yếu tố tiên quyết để kiểm soát đường huyết và cân nặng của bạn, bất kể bạn bị tiểu đường tuýp 1 hay tiểu đường tuýp 2. Hãy nhớ rằng khẩu phần ăn của mỗi người là khác nhau, khẩu phần phù hợp với người khác không có nghĩa nó phù hợp với bạn.

Theo Viện dinh dưỡng quốc gia, tỷ lệ giữa các thành phần sinh năng lượng trong bữa ăn hàng ngày của người bệnh tiểu đường được xác định cụ thể như sau sẽ rất tốt trong ổn định, điều trị bệnh:

• Protein: lượng protein nên đạt 1- 1,2 g/kg/ngày đối với người lớn, tức là tỷ lệ này nên đạt tương đương 15- 20% năng lượng khẩu phần.
• Lipit: Tỷ lệ chất béo nên là 25% tổng số năng lượng khẩu phần, không nên vượt quá 30%. hạn chế các axit béo bão hòa .Điều này giúp ổn định đường huyết, ngăn ngừa xơ vữa động mạch
• Gluxit: Tỷ lệ năng lượng do gluxit cung cấp nên đạt từ 50-60% tổng số năng lượng khẩu phần của người bệnh tiểu đường. Nên chọn lựa loại thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp như : Gạo lức, bánh mì đen,yến mạch, các loại đậu nguyên hạt…

Nguyên tắc trong ăn uống đối với người bệnh tiểu đường

Việc xây dựng một chế độ dinh dưỡng cho người tiểu đường hợp lý là điều cần thiết để duy trì lượng đường luôn ở mức an toàn:

• Không nạp quá nhiều đồ ăn vào cùng thời điểm: việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm vào một thời điểm có thể khiến lượng đường liên tục thay đổi. Thay vào đó, thường xuyên chia nhỏ khẩu phần ăn để cơ thể không trong trạng thái hạ đường huyết
• Cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể theo thể trạng, lứa tuổi, giới tính,… để tránh tình trạng bị suy nhược, suy dinh dưỡng do thiếu chất trong quá trình điều trị tiểu đường
• Không nên thay đổi món quá thường xuyên bởi điều này dễ khiến cơ thể không thích nghi kịp khiến lượng đường tăng đột ngột
• Duy trì cân nặng: tráng tăng hay giảm cân đột ngột có thể dẫn tới một số biến chứng của bệnh tiểu đường. Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp vận động hay ăn kiêng nào.

Nhóm thực phẩm dinh dưỡng cho người tiểu đường

Người bệnh tiểu đường cần biết mình nên bổ sung thực phẩm như thế nào cho phù hợp, nên ăn gì và không nên ăn gì. Theo đó, những thực phẩm người bệnh tiểu đường nên ăn bao gồm:

• Nhóm đường bột: Ngũ cốc nguyên hạt, đậu đỗ, gạo còn vỏ cám, rau củ… được chế biến bằng cách hấp, luộc, nướng, hạn chế tối đa rán, xào… Các loại củ như khoai sắn cũng cung cấp khá nhiều tinh bột, nên nếu người bệnh tiểu đường ăn các loại này thì cần phải giảm hoặc cắt cơm.
• Nhóm thịt cá: Người bệnh tiểu đường nên ăn cá, thịt nạc, thịt gia cầm bỏ da, thịt lọc bỏ mỡ, các loại đậu đỗ… được chế biến đơn giản như hấp, luộc, áp chảo nhằm loại bớt mỡ.
• Nhóm chất béo, đường: Các thực phẩm có chất béo không bão hòa được ưu tiên trong chế độ ăn của người bệnh tiểu đường như dầu đậu nành, vừng, dầu cá, mỡ cá, olive…
• Nhóm rau: Người bệnh tiểu đường nên ăn rau nhiều hơn trong thực đơn của mình thông qua các cách chế biến đơn giản như ăn sống, hấp, luộc, rau trộn nhưng không nên sử dụng nhiều loại sốt có chất béo.
• Hoa quả: Người bệnh tiểu đường cần tăng cường ăn trái cây tươi, không nên chế biến thêm bằng cách cho thêm kem, sữa, hạn chế ăn các loại quả chín ngọt như: sầu riêng, hồng chín, xoài chín…

Những thực phẩm người bệnh tiểu đường nên tránh

Để quá trình điều trị bệnh tiểu đường đạt kết quả tốt nhất, người bệnh tiểu đường cần hạn chế các loại thực phẩm sau:

• Hạn chế ăn gạo trắng, bánh mì, miến, bột sắn dây, các loại củ nướng
• Hạn chế các thực phẩm chứa chất béo bão hòa, nhiều cholesterol gây nguy cơ tăng bệnh tim mạch, không tốt cho sức khỏe nói chung và người bệnh tiểu đường nói riêng.
• Người bệnh tiểu đường không nên ăn thịt lợn mỡ, phủ tạng động vật, da của gia cầm, kem tươi, dầu dừa, các loại bánh kẹo ngọt, mứt, sirô, các loại nước có ga…
• Hạn chế tối đa các loại hoa quả sấy khô, mứt hoa quả… bởi loại này chứa một lượng đường rất cao, không hề tốt cho sức khỏe người bệnh.
• Ăn nhiều muối có thể làm tăng huyết áp, từ đó tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ. Khi bị bệnh tiểu đường, bạn đã có nguy cơ mắc thêm nhiều căn bệnh khác, nên chế độ ăn ít muối tốt cho người bệnh tiểu đường.

Hoạt động thể chất hay lối sống năng động cũng quan trọng như việc ăn uống lành mạnh. Nó có thể giúp bạn kiểm soát bệnh tiểu đường và cũng giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Điều này là do khi cơ bắp vận động, lượng glucose được sử dụng nhiều hơn và giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn.

Người bệnh tiểu đường nên tập thể dục ít nhất 150 phút với cường độ vừa phải mỗi tuần. Có thể chia nhỏ các bài tập trong tuần, như 10 phút mỗi ngày trong tuần hoặc 30 phút 5 lần một tuần.

Ngoài ra, người tiểu đường nên bổ sung sữa trong quá trình điều trị bệnh. Vì trong nhiều loại sữa dinh dưỡng y học chuyên biệt dành cho người tiểu đường có nhiều thành phần phù hợp giúp người tiểu đường ổn định đường huyết, ngăn ngừa xơ vữa mạch, tăng cường sức khỏe tổng thể và phòng chống biến chứng.

Bạn có thể tham khảo các loại sữa đó tại đây: Sữa tiểu đường