Bệnh lý tiểu đường là vấn đề về sức khỏe ngày càng trở nên quan trọng. Việc duy trì lối sống lành mạnh và chế độ ăn uống khoa học là chìa khóa để kiểm soát tình trạng sức khỏe của những người bị tiểu đường. Xây dựng thực đơn hợp lý giúp người bệnh kiểm soát lượng đường huyết hiệu quả. Vậy có những nguyên tắc dinh dưỡng nào và những lưu ý gì khi xây dựng thực đơn cho người tiểu đường.

Nguyên tắc dinh dưỡng đối với người bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường là bệnh rối loạn chuyển hóa, đặc trưng với biểu hiện lượng đường trong máu luôn ở mức cao hơn so với bình thường. Nguyên nhân là do sản xuất insulin không đủ hoặc chức năng của insulin bị suy giảm.

Lựa chọn chế độ ăn uống hợp lý, khoa học đóng vai trò then chốt trong việc duy trì lượng đường huyết ổn định, kiểm soát cân nặng và cải thiện sức khỏe tổng thể. Nguyên tắc dinh dưỡng cần nhớ đối với người bệnh tiểu đường cụ thể như sau:

Lựa chọn tinh bột cẩn thận

Khi xây dựng thực đơn cho bệnh nhân đái tháo đường, cần giảm hấp thu tinh bột, ưu tiên các thực phẩm có chỉ số đường huyết (GI) thấp và hàm lượng chất xơ cao. Thực phẩm có GI thấp (<55%) hoặc GI rất thấp (<40%) là sự lựa chọn lý tưởng cho bệnh nhân. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể kết hợp thực phẩm có GI cao với thực phẩm có GI thấp để giúp giảm thiểu tác động của chúng đối với lượng đường huyết. Một số nguồn tinh bột giàu có GI thấp và giàu chất xơ có thể kết đến như ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu và rau không chứa tinh bột.

Yêu cầu về chất đạm

Bệnh nhân bị tiểu đường không bị suy giảm chức năng thận nên tiêu thụ đạm khoảng 1 -1,5g/kg trọng lượng/ngày.

Protein có vai trò duy trì khối lượng cơ bắp, tăng cảm giác no lâu và hỗ trợ kiểm soát lượng đường huyết. Tuy nhiên, cần phải cân bằng lượng protein với các chất dinh dưỡng khác trong khẩu phần ăn. Các nguồn protein chất lượng cao như thịt nạc, cá, trứng, các loại đậu, đậu phụ.

Lựa chọn chất béo tối ưu

Người bị tiểu đường nên ưu tiên các thực phẩm giàu acid béo không no như dầu mè, dầu ô liu, dầu lạc và mỡ cá. Những loại chất béo này giúp cải thiện độ nhạy của insulin và hỗ trợ duy trì lượng đường huyết ổn định, đồng thời hỗ trợ sức khỏe tim mạch. Trong chất béo thường chứa khá nhiều calo, vì vậy cần phải chú ý đến lượng calo tổng thể trong khẩu phần ăn.

Tăng cường chất xơ

Thực phẩm giàu chất xơ giúp hỗ trợ cân bằng lượng đường trong máu, thúc đẩy quá trình tiêu hóa và tạo cảm giác no lâu. Thực phẩm có hàm lượng chất xơ cao bao gồm: các loại rau như cà tím, cần tây, măng tây, rau bina, su hào, bắp cải và bông cải xanh. Ngoài ra, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, quả hạch và hạt cũng là nguồn chất xơ chất lượng có thể đưa vào thực đơn cho bệnh nhân bị tiểu đường.

Lưu ý khi xây dựng thực đơn tiểu đường

Lượng tinh bột vừa phải

Bệnh nhân tiểu đường nên ăn vừa phải các món ăn có chứa nhiều tinh bột.

• Bệnh nhân chỉ nên tiêu thụ khoảng 50 – 60% lượng tinh bột so với người khỏe mạnh bình thường.

Điều này giúp duy trì lượng đường huyết ổn định và ngăn ngừa lượng đường tăng cao.

Hạn chế tiêu thụ trứng

• Người bị bệnh tiểu đường chỉ nên ăn tối đa 2 quả trứng mỗi tuần.

Ngoài ra, bệnh nhân cần tránh các loại thực phẩm đóng hộp, đồ ăn nhanh như xúc xích, thịt nguội, pate.

Bổ sung trái cây, rau củ quả

Nên ăn nhiều trái cây và rau củ quả để bổ sung thêm các vitamin và khoáng chất, chất xơ cần thiết. Bệnh nên nên ưu tiên các loại trái cây ít đường như dâu tây, cam, dưa đỏ, dưa, lê và táo. Và hạn chế ăn các loại trái cây nhiều đường như xoài, nho và sầu riêng.

Phương pháp nấu ăn lành mạnh hơn

Lựa chọn các phương pháp nấu ăn như luộc, hấp thay vì chiên, xào hoặc hầm nhừ. Những phương pháp này giúp loại bỏ bớt chất béo không lành mạnh nhưng vẫn bảo tồn hàm lượng dinh dưỡng có trong thực phẩm.

Nguồn protein nạc

Bệnh nhân tiểu đường nên ưu tiên ăn nguồn protein chính từ thịt nạc và cá. Cá cung cấp acid béo omega-3 có lợi cho tim, giúp giảm nguy cơ biến chứng về tim mạch liên quan đến bệnh tiểu đường.

Tránh thịt nội tạng

Người mắc bệnh tiểu đường nên tránh ăn nội tạng động vật. Các loại nội tạng như gan hoặc thận chứa nhiều cholesterol và chất béo không lành mạnh, có thể làm tăng các biến chứng của bệnh.

Hạn chế ăn muối

Người bị bệnh nên ăn hạt, mỗi ngày tiêu thụ không quá 6g và tránh các gia vị mặn như nước mắm, dưa chua.

Hoạt động thể chất

Ngoài xây dựng thực đơn ăn uống lành mạnh, người bệnh cũng nên hoạt động thể chất thường xuyên, vừa phải trong khoảng 30 – 40 phút mỗi ngày để tăng cường trao đổi chất trong cơ thể và cải thiện sức khỏe.

Thời gian bữa ăn tối ưu và kiểm soát khẩu phần ăn

Trong bữa ăn, người bệnh nên ưu tiên ăn rau trước cơm hoặc các loại tinh bột khác. Đa dạng hóa thực đơn để đảm bảo dinh dưỡng và chống ngán. Nên ăn uống đúng giờ, cố định thời ăn uống và không để quá đói hoặc ăn quá no.

Tham khảo thực đơn 7 ngày cho người tiểu đường

Thực đơn thứ 2

Thực đơn thứ 3

Thực đơn thứ 4

Thực đơn thứ 5

Thực đơn thứ 6

Thực đơn thứ 7

Thực đơn chủ nhật

Bệnh tiểu đường ngoài thực hiện lời dặn dùng thuốc của bác sĩ, bệnh nhân cần kiểm soát chế độ ăn uống chặt chẽ để tránh bệnh trở nên nặng hơn, xuất hiện nhiều biến chứng nguy hiểm.

Ngoài ra, người tiểu đường nên bổ sung sữa trong quá trình điều trị bệnh. Vì trong nhiều loại sữa dinh dưỡng y học chuyên biệt dành cho người tiểu đường có nhiều thành phần phù hợp giúp người tiểu đường ổn định đường huyết, ngăn ngừa xơ vữa mạch, tăng cường sức khỏe tổng thể và phòng chống biến chứng.

Bạn có thể tham khảo các loại sữa đó tại đây: Sữa tiểu đường