Khi trải qua quá trình phẫu thuật, cơ thể người bệnh yếu đi, lúc này cần 1 chế độ dinh dưỡng phù hợp để hồi phục sức khỏe sau phẫu thuật. Vậy sau phẫu thuật nên ăn gì để hồi phục sức khỏe?

Vai trò của dinh dưỡng sau phẫu thuật

Trong quá trình phẫu thuật người bệnh mất khá nhiều máu, dịch thể và thậm chí còn gặp tình trạng stress hậu phẫu… Trong giai đoạn này, việc hồi phục sức khỏe nhanh chóng là rất cần thiết và chế độ dinh dưỡng ở thời kỳ này đóng vai trò quan trọng. Cơ thể được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng giúp vết mổ nhanh liền hơn đồng thời giúp chống nhiễm khuẩn cũng như phục hồi sức khỏe một cách nhanh chóng.

Tuỳ theo loại phẫu thuật mà người bệnh sẽ được nuôi dưỡng theo cách khác nhau. Bệnh nhân không can thiệp lên ống tiêu hoá có thể mổ nội soi, sinh thiết hoặc cắt ruột thừa… thì dinh dưỡng qua dịch truyền chỉ cần thực hiện ngày đầu sau phẫu thuật và có thể sử dụng sữa, nước cháo ngay sau mổ 1 ngày. Sau khi bệnh nhân đánh hơi được thì người bệnh có thể ăn uống bình thường, lúc đó cũng tăng dần số lượng cũng như mức độ đậm đặc của đồ ăn. Nhưng lưu ý ở giai đoạn này vẫn nên sử dụng thức ăn dễ tiêu và dễ hấp thu cho người bệnh.

Trường hợp người bệnh có can thiệp lên ống tiêu hoá như phẫu thuật cắt dạ dày, hay cắt tạo hình thực quản hay đại trực tràng… thì thực hiện dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch sau mổ. Khi người bệnh đánh hơi được thì bắt đầu cho ăn cháo hoặc sữa với số lượng tăng dần và đồng thời giảm dịch truyền.

Các giai đoạn chuyển hóa sau phẫu thật

Giai đoạn đầu từ 1 đến 2 ngày sau mổ

Do vẫn còn chịu ảnh hưởng của thuốc mê nên nhiệt độ cơ thể tăng cao và quá trình chuyển hoá cần nhiều nitơ và kali. Bởi vì khi kali và nitơ ở giai đoạn này không được cân bằng có thể dẫn đến liệt ruột, và người bệnh sẽ cảm thấy mệt mỏi và bị trướng bụng đầy hơi.

Ở giai đoạn này chủ yếu bù nước điện giải, glucid và năng lượng cần thiết để nuôi dưỡng cơ thể. Người bệnh sẽ được truyền đường và điện giải. Đặc biệt không nên cho người bệnh uống nhiều nước nếu có dấu hiệu chướng bụng nặng. Nếu người bệnh phẫu thuật ngoài hệ tiêu hóa có thể cho uống nước đường, nước trái cây cách nhau 1 giờ 50ml.

Giai đoạn giữa từ 3 đến 5 ngày sau mổ

Thông thường ở giai đoạn này nhu động ruột của người bệnh đã hoạt động bình thường trở lại. Và người bệnh có thể thực hiện quá trình trung tiện. Đồng thời người bệnh cũng cảm thấy tỉnh táo hơn và có cảm giác đói tuy nhiên người bệnh vẫn chưa muốn ăn.

Ở giai đoạn này cần cho ăn tăng dần và giảm dần truyền tĩnh mạch. Người bệnh cần được tăng dần năng lượng và protein trong khẩu phần. Bắt đầu có thể thực hiện hàm lượng năng lượng 500kcal và 30 gam protein, sau đó cứ 1 đến 2 ngày tăng dần từ 250 đến 500 kcal sao cho đến khi đạt được 2000 kcal/ngày. Người bệnh nên được sử dụng sữa pha với nước cháo và loại sữa tốt nên là sữa bột tách bơ hoặc sữa đậu nành. Thực hiện bữa ăn cho người bệnh từ 4 đến 6 bữa. Có thể sử dụng nước thịt ép cho người bệnh nếu người bệnh không sử dụng được sữa. Người bệnh vẫn nên ăn các loại thức ăn mềm giàu vi chất dinh dưỡng đặc biệt nên hạn chế chất xơ.

Giai đoạn phục hồi từ sau 6 ngày sau mổ

Người bệnh có thể thực hiện quá trình tiểu tiện và đại tiện bình thường. Hơn nữa, ở giai đoạn này hàm lượng kali trong máu dần dần trở lại bình thường đồng thời vết mổ cũng đã khô và liền lại. Người bệnh có cảm giác đói nhiều hơn, và người nhà chăm sóc người bệnh có thể cho người bệnh ăn tăng lượng để giúp phục hồi cơ thể một cách nhanh chóng.

Ở giai đoạn này khi vết mổ đã liền, người bệnh cần được cung cấp đủ năng lượng và protein để nhanh chóng tăng cân và vết thương mau lành hơn. Có thể cho người bệnh sử dụng từ 5 đến 6 bữa trong một ngày. Nên thực hiện nuôi dưỡng cho người bệnh bằng đường tiêu hoá sinh lý sớm và đảm bảo an toàn để giúp kích thích hệ tiêu hoá hoạt động bình thường trở lại.

Sau phẫu thuật nên ăn gì?

Thực phẩm giàu chất xơ

Chất xơ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp ngăn ngừa tình trạng táo bón, cũng được coi như biến chứng khá phổ biến, thường xảy ra sau quá trình phẫu thuật. Tình trạng táo bón không chỉ gây cảm giác khó chịu cho người bệnh mà còn làm tăng các cơn đau và có thể khiến cho người bệnh có khả năng nhập viện trở lại. Thay vì cho người bệnh sử dụng các sản phẩm chức năng giúp bổ sung chất xơ thì bạn nên thực hiện thay đổi chế độ ăn để giúp cơ thể hấp thu nhiều chất xơ tự nhiên hơn. Mặc dù nếu sử dụng thực phẩm chức năng bổ sung chất xơ có hiệu quả nhưng thực phẩm tươi có xu hướng hoạt động tốt hơn giúp ngăn ngừa táo bón hiệu quả hơn khi sử dụng kết hợp thực phẩm tự nhiên với lượng nước uống hàng ngày.

Một số thực phẩm giúp bổ sung chất xơ tốt bao gồm:

• Bánh mì ngũ cốc nguyên hạt thường là những loại bánh mì được chế biến từ ngũ cốc nguyên hạt có màu đậm hơn so với bánh mì từ bột mì. Bởi vì các loại bánh mì trắng đã được qua tình chế nên hàm lượng chất xơ trong thành phần rất thấp.
• Ngũ cốc nguyên hạt chẳng hạn như ngô, bột yến mạch… Những loại thực phẩm này có hàm lượng chất xơ khá phong phú và tốt cho người bệnh sau phục hồi. Tuy nhiên, nếu bạn phẫu thuật đường ruột, thì bạn cần tham khảo tư vấn từ bác sĩ xem có nên sử dụng ngay loại thực phẩm này trong quá trình phục hồi hay không.
• Trái cây cung cấp nguồn chất xơ cũng như vitamin khá đa dạng. Mặc dù vậy tác dụng phụ của trái cây có thể xảy ra khi bạn ăn quá nhiều sẽ sinh khí nhiều hơn so với bình thường. Quá trình sinh khí nhiều có thể khiến cho bạn xì hơi liên tục và bạn có thể giảm bớt lượng trái cây sử dụng trong 1 đến 2 ngày. Nếu bạn cảm thấy bụng khó chịu đồng thời tăng áp lực dạ dày hoặc bụng đau quặn bạn nên giảm lượng trái cây khi ăn hoặc có thể nhờ bác sĩ để được chỉ định sử dụng thuốc làm giảm đầy hơi.
• Rau nguồn chất xơ tuyệt vời, có thể sử dụng với nhiều cách khác nhau cho người bệnh.

Hạn chế đường, thực phẩm chế biến sẵn

Thực phẩm giàu protein

Protein giúp thúc đẩy cơ thể làm lành vết thương, đặc biệt protein cũng khá quan trọng trong quá trình phẫu thuật. Bởi vì protein có tác dụng giúp sửa chữa các mô cơ thể bị hư hỏng, đồng thời hình thành kháng thể để chống lại nhiễm trùng. Hơn nữa, protein còn giúp tổng hợp collagen cần thiết cho quá trình phục hồi vết mổ. Khi cung cấp 120 đến 150 gam protein/ngày đối với người bệnh phục hồi sau mổ. Và khẩu phần bữa ăn nên được chia nhỏ thành nhiều bữa, có thể từ 5 đến 6 bữa.

Protein nạc được tìm thấy ở các loại thịt như thịt gà, gày tây hay thịt heo hoặc các loại hải sản bao gồm cá. Tuy nhiên, thịt đỏ không được khuyến khích sử dụng cho người bệnh ở giai đoạn phục hồi vì trong thành phần thịt đỏ có chứa hàm lượng chất béo bão hoà cao và có thể gây ra tình trạng táo bón cho người bệnh.

Bên cạnh nguồn protein từ động vật, thì người bệnh cũng có thể sử dụng protein nguồn gốc thực vật bao gồm các loại hạt, đậu bũ hoặc các thực phẩm chay đã được bổ sung protein.

Người bệnh ở giai đoạn phục hồi sử dụng sữa để cung cấp protein có thể sẽ gây ra triệu chứng táo bón, nên cần sử dụng ở mức độ vừa phải.

Hơn nữa, có một số loại thực phẩm vừa giúp cung cấp hàm lượng protein cho cơ thể đồng thời còn giúp giảm đau và viêm sau phẫu thuật như: các loại cá bé gồm có cá hồi, cá ngừ, cá mòi, hoặc quả óc chó, hạnh nhân, đậu phộng, các loại hạt cải dầu, dầu oliu, dầu đậu nành, hoặc bột hạt lanh và dầu hạt lanh hoặc các sản phẩm từ đậu nành, hoặc hành, tỏi các loại rau lá xanh, hoặc các loại trái cây sẫm màu, hoặc nghệ gia vị phổ biến sử dụng cả trong nấu ăn và sử dụng viên bổ sung.

Sản phẩm từ sữa

Mới mổ xong nên ăn gì thì sữa và các sản phẩm từ sữa là nguồn protein vô cùng dồi dào, giúp người mới phẫu thuật sớm phục hồi sức khỏe nhưng một số người lại dễ gặp phải tình trạng táo bón. Kể cả khi không bị táo bón cũng nên dùng loại sữa tách kem, sữa chua để việc tiêu hóa thuận lợi.

Thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng

• Vitamin A giúp kích thích phản ứng miễn dịch cho cơ thể. Hàm lượng vitamin A có nhiều trong cà rốt, rau lá xanh, ớt chuông đỏ, khoai lang…
• Vitamin C cần thiết cho tốc độ và khả năng lành vết thương của người bệnh. Đồng thời vitamin C giúp hình thành collagen trong xương, sụn, cơ… Hàm lượng vitamin C có nhiều trong cà chua, cam, dâu tây, bông cải xanh…
• Vitamin D rất cần thiết cho cơ thể hình thành, duy trì cấu trúc của xương. Các nguồn thực phẩm giàu vitamin D bao gồm lòng đỏ trứng gà, cá hồi, cá ngừ, hoặc có thể tiếp xúc với ánh nắng mặt trời khoảng 10 phút một lần và mỗi tuần hai lần.
• Canxi – chất khoáng rất cần cho xương đồng thời còn tham gia vào phục hồi mô mềm, qua trình đông máu, co cơ… Sữa và các sản phẩm chế biến từ sữa rất giàu canxi, ngoài ra các loại rau lá xanh cũng khá phong phú hàm lượng chất dinh dưỡng này.
• Kẽm tham gia vào quá trình tái tạo sớm của collagen đồng thời giúp đẩy nhanh quá trình chữa lành vết thương ở người bệnh hậu phẫu. Các thực phẩm có giàu hàm lượng kẽm bao gồm hàu, thịt nạc, cá, thịt gia cầm, các loại đậu…

Thực phẩm chứa nhiều Calo

Người bệnh sau phẫu thuật thường cảm thấy mệt mỏi và khó chịu, thiếu cảm giác thèm ăn. Do đó, những thực phẩm giàu calo là giải pháp trong trường hợp này, bởi người bệnh vẫn có thể cung cấp đủ calo cần thiết cho cơ thể mặc dù ăn ít.

Thực phẩm chứa nhiều Calo:

• Sữa nguyên chất: Thay vì những loại sữa/kem đã tách chất béo, bạn hãy ưu tiên những sử dụng các sản phẩm sữa/kem chuyên chất vì chúng chứa lượng calo cao hơn rất nhiều. Ví dụ một ly sữa nguyên chất chứa khoảng 150 Kcal, trong khi đó con số này với một ly sữa tách béo chỉ có 90Kcal mà thôi.
• Nước trái cây, nước cam nên được bổ sung vào thực đơn và bệnh nhân cần uống bất cứ khi nào có thể.
• Chia nhỏ các bữa ăn trong ngày ra khoảng 6-7 bữa để người bệnh không bị chán ăn, đồng thời cơ thể hấp thu chất dinh dưỡng và năng lượng tốt hơn.
• Trước khi đi ngủ, hãy thêm 1 bữa ăn nhẹ.

Sữa Nutricare Gold phục hồi sức khoẻ

Sau phẫu thuật không nên ăn gì?

Thực phẩm nhiều đường

Sau khi phẫu thuật không nên ăn uống thực phẩm giàu calo như chocolate, bánh, kem… hạn chế đồ uống có đường ngọt như soda, kem. Một số loại thực phẩm tinh bột như khoai tây, bánh mì cũng có thể làm tăng lượng đường trong máu.

Một số thực phẩm gây đầy hơi hoặc nhai kẹo cao su khi nuốt khí sẽ theo vào khiến người bệnh cảm thấy khó chịu và khó tiêu.

Thực phẩm có thể gây dị ứng

Người bệnh sau khi trải qua phẫu thuật cần kiêng những thực phẩm dễ gây kích thích, dị ứng. Cụ thể, người bệnh nên kiêng hải sản và đồ nếp.

Theo quan điểm dân gian, những món ăn được chế biến từ gạo nếp thường có tính nóng và có nguy cơ khiến cho vết thương sưng hơn bình thường, mưng mủ. Còn hải sản chẳng hạn như tôm, cá biển,… người bệnh cũng nên kiêng vì nó có thể tăng nguy cơ bị ngứa và khó chịu ở vết thương. Hơn nữa, những thực phẩm này cũng dễ khiến cho da bị viêm nhiễm, vết thương lâu lành và dễ để lại sẹo.

Bên cạnh hải sản và đồ nếp, bạn cũng không nên ăn một số thực phẩm như nhộng tằm, các loại hạt,… hay những thực phẩm mà bạn chưa ăn bao giờ để giảm nguy cơ gây dị ứng, khiến vết thương bị ngứa ngáy.

Thực phẩm sống

Bệnh nhân sau phẫu thuật thường có sức đề kháng yếu vì thế họ nên ăn những thực phẩm được chế biến cẩn thận, thực phẩm đã được nấu chín. Đồng thời không nên ăn thực phẩm sống, hay đồ ăn tái như rau sống, gỏi cá, sushi, nộm,… vì nó có thể chứa nhiều vi khuẩn gây hại.

Thực phẩm có tính kích thích

Một số thực phẩm mà bệnh nhân sau phẫu thuật cần kiêng có thể kể đến là các loại gia vị hay các thực phẩm có tính chua cay, nóng,… vì nó có thể khiến tích độc tố và khiến vết thương dễ bị mưng mủ.

Một số thực phẩm lên men như dưa muối, cà muối hay những loại đồ uống có gas,… cũng cần phải hạn chế để tránh những vấn đề về đường tiêu hóa và giảm nguy cơ nhiễm trùng.

Tránh thực phẩm để lại sẹo lồi, làm đổi màu da vết thương

Hiện nay, chưa có thông tin chính thức nào cho thấy các thực phẩm có thể để lại sẹo lồi. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm dân gian bạn nên tránh các thực phẩm sau:

• Rau muống: Loại thực phẩm này có thể gây ra sẹo lồi do khả năng làm đầy vết thương sau mổ và kích thích lên da non nhanh hơn.
• Trứng: ăn trứng khiến vết mổ khi lành sẽ có màu sáng hơn vùng da xung quanh, gây loang lổ, mất thẩm mỹ.
• Thịt gà: vết thương có thể bị ngứa, lâu lành, tạo sẹo lồi
• Thịt bò: Vết mổ sẽ trở nên đậm màu hơn, có khả năng hình thành sẹo lồi, sẹo thâm nếu bạn ăn nhiều thịt bò sau khi trải qua phẫu thuật.

Lưu ý về vấn đề ăn uống của người mới phẫu thuật

• Sau phẫu thuật người bệnh cần chia nhỏ bữa ăn hơn so với khi bình thường và nên nhai kỹ trước khi nuốt. Nếu đã cảm thấy no bụng thì nên ngừng ăn, tránh ăn no căng, hạn chế buồn chán, căng thẳng, stress…
• Việc uống nhiều nước sau khi phẫu thuật sẽ rất tốt cho sức khỏe, hạn chế vừa uống vừa ăn có thể gây nôn.
• Nên có chế độ ăn ít muối, ít chất béo.
• Nên ăn đầy đủ dinh dưỡng.
• Nên ăn những thực phẩm chứa nhiều sắt, kẽm và các thực phẩm dễ tiêu hóa.
• Đồng thời nghỉ ngơi hợp lý và sử dụng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ. Nếu có những dấu hiệu bất thường, cần gọi ngay cho bác sĩ điều trị để được tư vấn kịp thời, phòng tránh những biến chứng nguy hiểm.

Người bệnh sẽ cảm thấy khó ăn uống sau phẫu thuật có thể do xuất hiện cảm giác chán ăn. Tuy nhiên, điều này khá bình thường và có thể giảm bớt sau vài ngày. Nhưng điều quan trọng, người bệnh cần được bổ sung các chất dinh dưỡng từ thức ăn trong suốt quá trình phục hồi để giúp cơ thể đáp ứng được. Người bệnh và người chăm sóc nên nhờ tư vấn từ bác sĩ để có kế hoạch chăm sóc dinh dưỡng hợp lý.

Ngoài các loại thực phẩm nên ăn, bệnh nhân sau khi phẫu thuật có thể lựa chọn dùng sữa dinh dưỡng chuyên biệt để bồi bổ cơ thể. Các sản phẩm giàu dưỡng chất với Đạm thực vật & Đạm Whey dễ hấp thu, có giá trị sinh học cao giúp cung cấp acid amin thiết yếu tham gia vào quá trình tổng hợp protein, tế bào miễn dịch giúp tăng cường đề kháng, hỗ trợ phục hồi, đảm bảo dinh dưỡng và tăng cường sức khỏe nhanh chóng. Bên cạnh đó, sữa còn giàu chất xơ hoà tan FOS giúp hệ tiêu hoá khoẻ mạnh cùng hàm lượng Canxi, Glucosamin và HMB giúp cơ xương khớp chắc khỏe và Lactium đã được chứng minh lâm sàng giúp ngủ ngon hơn.

Bạn có thể tham khảo tại: Sữa phẫu thuật